o debate do deficit. ¿podiamos esquecernos das receitas, por favor?

Despois de escribir o texto anterior e de non recibir ningunha axuda, volvo insistir cos meus barrenes. Tentei mirar si hai algún análise interesante na rede, pero só encontrei tres. Tería que buscar mellor. Antonio Mora está na mesma liña ( creo) que o que eu formulaba antonte. Borrell vai en sentido diferente. Mais estou de acordo co final do seu artigo: los gobiernos se han acostumbrado a pedir prestado el capital a los que lo tienen en vez de exigirles un mayor esfuerzo tributario. Algunos desde la izquierda ven en esa restricción la oportunidad de un rearme fiscal, pero ese dudoso rearme fiscal seguiría sin darle al Presupuesto su capacidad de actuar de forma compensatoria en las fases bajas del ciclo. Un instrumento que debe usarse con inteligencia y mesura, pero al que no se debería renunciar constitucionalmente.

Non estou de acordo, sen embargo, na idea de que os impostos de hoxe non poden financiar os investimentos que se van disfroitar mañá. Paréceme unha postura demasiado “egoísta” e nada ecolóxica. Temos que actuar e construír hoxe cousas que poidan ser usadas no futuro. Porque si, porque hai que pensar na terra e no futuro. Porque non podemos entender a nosa vida só como o tempo que estamos aquí. Estou demasiado farto desas persoas que esquilman e contaminan e que, cando llo recriminas, contestan:”o que veña detrás que arree”.  Prefiro aos labregos/as que plantaban castiñeiros para que se beneficiaran os seus netos.  Pero ademais paréceme unha mala estratexia económica. Si nos vivimos mellor hoxe é, en grande medida, porque os noso pais e as nosas nais nos deixaron as súas propiedades e aforros. Pero fixeron o posible para que as vivendas chegaran a nos sen hipotecas. Si tiveramos que pagar nos toda ou unha parte da hipoteca, xa non servirían o mesmo  para mellorar a nosa posición económica.

A min pareceme que estamos dando un debate como nenos pequenos. Como di Jose Luis de Zarraga , que é contrario á reforma constitucional proposta, : es una obviedad que, dentro de sus límites, ninguna sociedad, cualquiera que sea su sistema económico, puede indefinidamente consumir más de lo que produce. Tal cosa sólo es posible drenando los recursos de otras sociedades, lo que sólo logrará mientras ejerza un dominio imperial sobre ellas, como es el caso de Estados Unidos durante las últimas décadas , ¿Por que, xa que logo, nos estamos centrando no tema do déficit de maneira tan simplista, e dándolle as  bazas a dereita que usa un argumento de incuestionable sentido común: non se pode gastar mais do que se ingresa?

Pola contra si se fixera fincapé en que isto é certo, pero debe haber a posibilidade de recorrer a débeda de xeito puntual en situacións concretas, que deben se valoradas en cada momento, o debate centraríase e definir cal deben ser estas situacións concretas e con qué condicións. E isto xa seria diferente.

Pero, tal e como esta o debate, as dúas posicións que coñezo nos partidos parlamentarios ( e no 15 M e similares) coinciden en apuntalar o sistema economico actual. Non supoñen ningún cambio do mesmo. A dereita porque sacraliza o déficit a fin de reducir o gasto social e poñer os servizos públicos en maos privadas. A esquerda que defende a débeda porque a súa postura lévanos a darlle negocio aos “mercados” e poñernos nas súas  maos, e dicir, a que eles decidan a política económica. Pero ademais porque sacralizan o PIB e o crecemento económico. Porque a súa loita centrase en conseguir máis “cartos” aquí e agora. E iso non era…non era o que defendiamos cando chamabamos á “transformación da sociedade”

Todo isto ven, ao meu entender, do feito de utilizar receitas inventadas para outro tempo e lugar. E decir por non cambiar o chip. Ou por esquecerse da recomendación marxista: análise concreto da realidade concreta ( aquí e agora, engado eu, por si acaso ). Isto lévanos a fracasos evidentes. Vou contar unha experiencia persoal.

Hai anos, cando era Director da Escola Universitaria de Forestais, formulouse a necesidade de establecer un limite de prazas. Defendían esta postura as autoridades académicas de aquel tempo,pero, curiosamente, tamén os representantes dos estudantes. Eu, que viña dunha tradición de loita estudantil contra os “numerus clausus”, defendín a non limitación de prazas. porque consideraba, de acordo con esa tradición  ( “o fillo do obreiro á universidade”),  que así se facilitaba que todo o mundo puidera estudar. Xa me debera dar conta de que era raro que os papeis estiveran cambiados: director defendendo libre acceso e estudantes limitación de prazas. Pero non. Finalmente non se puxo a limitación de prazas. Pero as demais titulacións si a tiñan. Nas mesmas épocas outra decana, declarada mais de esquerdas ca min, impoñía limites de prazas moi estritos en xornalismo. Forestais acabou recibindo todas as persoas rebotadas e masificouse de tal xeito que fixo imposible  impartir a docencia cun mínimo de atención e calidade. A dia de hoxe creo que a decisión foi un erro, aínda que tamén tivo as súas cousas boas, e ademais o tempo vai axustando as cousas. Mais aprendín que non se pode tomar unha medida illada do contexto concreto.

E isto precisamente é o que están facendo as posicións de esquerdas contrarias ao déficit cero. Escoito moi poucas voces que centren o debate de fondo: o cambio de modelo. Pero algunha haina, coma as meigas. A min , con moitos matices, gústame o que di Florent Marcellesi;  “para evitar un aumento de temperatura de más de dos grados (lo acordado en la cumbre de Copenhague en 2009), y teniendo en cuenta una continua mejora de la eficiencia energética, el PIB mundial tendría que bajar más de un 3% cada año, es decir hasta un 77% entre hoy y 2050”  Polo tanto é necesario  “otro modelo de producción y consumo donde reconciliemos nuestra aspiración individual y colectiva a la buena vida con los límites ecológicos de un planeta finito. Lo que Jackson ha denominado, de forma llamativa, la “prosperidad sin crecimiento”.

agradezo axuda para detectar fallos argumentais

Xa hai semanas que non escribo no blog porque non tiñas moitas ganas aínda que hai varias cousas que se me viñeron a cabeza. A ver si lles dou forma. Pero hoxe necesito a axuda de alguén. A min paréceme que , de novo, a esquerda esta dando un debate de maneira absurda sobre a limitación do déficit público. E  acaba de deixar que, de novo, a dereita gañe o debate ideolóxico. Sen embargo non digo isto polas razóns que moitos/as pensaredes. A min sáeme un pensamento moi lóxico que non lle vexo facer a quen se opón á medida. E en algo debo fallar porque o meu propio razoamento paréceme tan elemental que non entendo como non se fai por parte das persoas que escoito e leo.. Así que vou facelo para ver si alguén me di onde fallo ( si fallo).

En primeiro lugar falase indistintamente de limitación de gasto publico e limitación de déficit publico. Pero evidentemente non é o mesmo. E son partidario do aumento de gasto publico. Pero non de maneira indiscriminada. O gasto publico non é intrinsecamente bo en si mesmo. Por exemplo, non creo que debamos aumentar o gasto publico en sanear os banco, ou en facer aeroportos sen avións, ou en darlle subvencións a NUPEL. Pero con carácter xeral non son partidario da limitación do gasto publico ( só faltaría ).

Sen embargo o déficit publico é outra cousa. E a diferenza entre gastos e ingresos. Desde o meu punto de vista si queremos aumentar o gasto publico necesario, ademais de reducir o innecesario, só temos dúas opcións: aumentar os ingresos ou pedir prestamos(endebedarse).

A min paréceme elemental limitar o déficit estrutural. Neso coincido con quen di que non é de dereitas nen de esquerdas. Simplemente non é sustentable a longo prazo gastar mais do que se ingresa. Iso só leva a aumentar a débeda ate que chega a bancarrota e/ou a quedar nas maos dos Bancos ( mercados) que con simples movementos especulativos deciden as contas publicas e impoñen as medidas de política económica.  Polo tanto non se trata só agora de buscar solucións non especulativas para o pago da débeda  actual ( incluído non pagala en parte) senón poñer os medios para non caer no mesmo no futuro.

Así pois eu creo que a única opción é o aumento dos ingresos, e dicir dos impostos (  engadiría que sexan xustos e equitativos ). Este é o fondo do debate ideolóxico. Tratase de combinar impostos con gasto publico. Non é o posicionamento sobre o déficit publico ou os impostos por separado o que define a posición ideolóxica, senón o posicionamento sobre a combinación entre eles. E dicir, para min,  déficit cero con baixos impostos é de dereitas, mais déficit cero con altos impostos é de esquerdas.

O problema non é que a dereita defenda o déficit cero,  senón que defende a rebaixa de impostos  (ingresos) co que consegue dúas cousas simultaneamente: deixar máis diñeiro en maos privadas e baixar o gasto publico favorecendo tamén a entrada de negocios privados nos servizos públicos. Pero si a esquerda conseguira un maior ( e mais xusto) esforzo cidadán nos impostos, podería facer mais gasto publico, co que se incentivaría a economía e aumentaría a recadación e polo tanto as posibilidades de máis gasto publico.

Non fai falla dicir que sobre a norma de limitacións de déficit publico ten que haber excepcións. Cando a situación económica non permita ir pola vía de aumento de ingresos, haberá que endebedarse, mais de maneira conxuntural, puntual e controlada, non estrutural. Mai aquí volvo estar despistado. Escoito aos sindicatos criticando a medida de limitación do endebedamento. Sen embargo, por exemplo na universidade, onde mais coñezo, mais tamén na xunta e nos concellos, un dos mantras sindicais consiste en repetir que a institución se está endebedando e hipotecando o futuro. Con esta posición téñense oposto a varios orzamentos na universidade ( tamén a esquerda a varios orzamentos en distintas institucións) . Sen embargo, eu, que xa expliquei a miña posición, defendín sempre a necesidade de recorrer a débeda para resolver problemas concretos. Mais dunha vez dixen que si resolver un problema importante sae máis caro por ter que recorrer a prestamos, vale a pena, si o problema se resolve en tempo e forma. Mais aí encontrei sempre a oposición sindical.

En fin , conclúo. A dereita consegue impoñer as súas ideas porque centra o debate onde lle interesa para ocultar as súas verdadeiras intención. Centra o debate nun punto onde a maioría da xente, por moito que a esquerda trate de retrucar ,comparte a posición da dereita por puro sentido común:  ninguén pode gastar de maneira continuada mais do que ingresa. Mentres a esquerda non centra o debate no punto onde está o quid da cuestión: a política fiscal e o destino do gasto publico.

Xa vedes este é o meu razoamento. Paréceme moi lóxico. Mais cal é o fallo argumental para que non llo escoite a case ninguén? Xa sei que existen outras posibilidades como a existencia dun Banco central que bote diñeiro a mancheas desde helicópteros ( é o que propoñía o presidente da reserva federal de USA). Mais a simple vista da a impresión que fabricar mais diñeiro e poñelo en circulación tampouco é sustentábel de maneira estrutural. ¿ ou si? En fin insisto ¿onde están os fallos do meu argumento? agradezo axuda